خامه گیر سنتی همچون خامه گیر برقی دستگاهی می باشد که با استفاده از نیروی گریز از مرکز خامه را از شیر استخراج میکند. این خامه گیری نیاز به شیری با دمای 40 درجه دارد تا بهترین راندمان خامه گیری را از خود نشان دهد.
خامه گیر سنتی نیازی به برق ندارد و بیشتر در مناطق روستایی که دسترسی به برق ندارند و یا مناطق عشایری مورد استفاده قرار میگیرد.
این خامه گیر دارای یک اهرم چرخشی می باشد. اهرم به سیستم مرکزی دستگاه متصل می باشد و همزمان با چرخاندن اهرم نیروی لازم برای پیاله های دستگاه به منظور خامه گیری فراهم میشود .
این دستگاه در بین محلی ها چرخ شیر و در صنعت با نام سپراتور یا جداکننده شناخته میشود. شیر پس از خامه گیری به منظور تولید ماست و پنیر و عرضه به بازار با چربی کم آماده میشود .
شایان ذکر می باشد که ماست پرچرب در خط تولیدی دیگر اماده میشود. در این خط تولید ماست پرچرب از شیر پرچرب تهیه شده و سبب کره گیری میشود.
کره گیری توسط دستگاه های کره گیر صورت میگیرد که این دستگاه ها نیز در نمونه های دستی و برقی موجود می باشند. پس از کره گیری ماده ی باقی مانده به عنوان دوغ مورد استفاده قرار میگیرد.
ویژگی های دستگاه های تولید مواد لبنی :
ظرفیت : ظرفیت این دستگاه ها باید براساس نیاز کاربر مشخص شود. این دستگاه ها در ظرفیت های خانگی تا خامه گیر صنعتی به صورت عمومی در دسترس می باشند . ظرفیت های کارگاهی عموما دستگاه های بیشتر از 100 لیتر را شامل شده و ظرفیت های خانگی کمتر از 20 لیتر . در این میان برخی از دستگاه ها نیز وجود دارند که برای افرادی که خود اقدام به تولید مواد لبنی و فروش آن می کنند قابل استفاده می باشند، همچون روستاییانی که دارای تعدادی دام بوده و خود تولید کننده می باشند.
بدنه : با توجه به اینکه شیر می تواند سبب زنگ زدگی دستگاه ها شود، استفاده از بدنه ی زنگ زنگ و یا بدنه ای که در مقابل زنگ زدگی مقاومت کافی داشته باشد در این دستگاه ها بسیار ضروری می باشد. زنگ زدگی در بدنه ی بیرونی می تواند باعث کاهش طول عمر دستگاه شود و در بدنه ی داخلی سبب نفوذ آلودگی به داخل دستگاه و ایجاد مشکلات بسیاری شود. در نتیجه پیشنهاد میشود مخزن دستگاه از استیل نگیر و غیرمغناطیسی باشد به گونه ای که آهن ربا به این قسمت نچسپد.
سیستم برقی : چون عمل کره گیری و خامه گیری عملی توامان می باشد و یکنواختی در انجام آن می تواند تاثیر بسزایی بر عملکرد صحیح داشته باشد، از این رو پیشنهاد میشود حتما از دستگاه های برقی استفاده کنید مگر اینکه محدودیتی کامل در استفاده از دستگاه های برقی داشته باشید. دستگاه های خامه گیر سنتی و کره گیر سنتی نیاز به نیروی زیاد اپراتور دارد و گاها ممکن است نیازمند استفاده از 2 یا چند نفر برای کره گیری و خامه گیری باشد .